Czym naprawdę jest efekt halo i kiedy go dostrzegamy?

Efekt halo (aureoli) to zjawisko polegające na widzeniu świetlistych, tęczowych lub białych pierścieni wokół źródeł światła – latarni ulicznych, reflektorów czy lamp ekranowych. Zwykle ujawnia się szczególnie wieczorem i nocą, kiedy oko pracuje w trudniejszych warunkach oświetleniowych. W praktyce pacjent opisuje widzenie rozświetlonych obwódek lub aur wokół lamp, zamiast precyzyjnego konturu światła.​

Skąd się bierze efekt halo? Czy zawsze jest powodem do niepokoju?

Efekt halo może mieć zarówno fizjologiczne, jak i patologiczne przyczyny. Wiele osób doświadcza go przejściowo po zabiegach laserowej korekcji wzroku – wtedy jest to naturalna reakcja na zmieniony kształt rogówki, który czasowo zaburza sposób, w jaki światło dociera do siatkówki. U większości pacjentów objaw ten ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Efekt halo może też pojawić się po wszczepieniu soczewki fakijnej lub soczewki premium jako konsekwencja adaptacji oka do nowych warunków optycznych.​

Jednak efekt halo bywa także sygnałem choroby. Najczęstsze patologiczne przyczyny to:

• katarakta (zmętnienie soczewki przeszkadza prawidłowemu przechodzeniu światła do siatkówki),​
• jaskra (wzrost ciśnienia powoduje obrzęk rogówki, która rozprasza światło),​
• stożek rogówki (zmiany w kształcie rogówki prowadzą do aberracji optycznych),​
• duże nierozpoznane wady wzroku: astygmatyzm, nadwzroczność, krótkowzroczność,​
• niewłaściwie dobrane soczewki kontaktowe lub okulary, które mogą powodować gorsze skupienie światła.​

Za powody alarmowe uważa się sytuacje, w których efekt halo pojawia się nagle, towarzyszy mu ból oka, światłowstręt, pogorszenie ostrości widzenia, mroczki lub błyski. W takich przypadkach konieczna jest pilna konsultacja okulistyczna.​

Jak diagnozować efekt halo? Od wywiadu po specjalistyczne badania oczu

Diagnostyka rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego i podstawowego badania wzroku. Kluczowa jest ocena ostrości widzenia, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz badanie dna oka. Stosuje się biomicroskopię i oftalmoskopię, aby ocenić stan soczewki i rogówki – ich zmętnienia, nieregularności czy obrzęk. U osób po zabiegach refrakcyjnych wykonuje się dodatkowo topografię rogówki (badanie jej kształtu i równości powierzchni) oraz optyczną tomografię koherentną (OCT). W razie podejrzenia choroby ogólnoustrojowej lub nagłego pogorszenia stanu klinicznego, lekarz zaleci rozszerzoną diagnostykę internistyczną i neurologiczną.​

Czy efekt halo można leczyć i kiedy trzeba interweniować?

Leczenie efektu halo zależy od przyczyny. Po zabiegach laserowej korekcji wzroku najczęściej jest wskazana cierpliwość: objawy mijają samoistnie, a regularne wizyty kontrolne pozwalają monitorować gojenie oka i wczesne wykrycie powikłań. Zaleca się unikanie prowadzenia pojazdów po zmroku i stosowanie kropli nawilżających zgodnie z zaleceniami lekarza.​

Jeśli przyczyną jest zaćma, stożek rogówki lub jaskra, konieczne może być leczenie operacyjne lub farmakologiczne. Korekcja wad wzroku (odpowiednie soczewki, okulary lub zabiegi) często znacząco redukuje efekt halo. W razie zaniedbania objawu – konsekwencją mogą być poważne zaburzenia widzenia, uniemożliwiające codzienne funkcjonowanie.​

Efekt halo a zaćma

Efekt halo jest jednym z objawów, często pierwszych, pojawiających się u osób chorujących na zaćmę. Zaćma to choroba oczu polegająca na stopniowym zmętnieniu naturalnej soczewki wewnątrzgałkowej, która powinna być przezroczysta. W wyniku tego zmętnienia światło wpadające do oka jest rozpraszane, a nie skupiane precyzyjnie na siatkówce, co skutkuje widzeniem świetlistych pierścieni lub aureoli wokół źródeł światła — to właśnie efekt halo. Objaw ten nasila się w warunkach słabego oświetlenia, na przykład podczas jazdy nocą w otoczeniu świateł ulicznych czy reflektorów.

Pacjenci z zaćmą często opisują światło jako otoczone mglistą poświatą, a nawet doświadczają pogorszenia ostrości widzenia, rozmycia obrazów, wzrostu wrażliwości na światło czy trudności w rozróżnianiu kolorów. Efekt halo jest więc objawem, który nie tylko pogarsza komfort widzenia, ale świadczy o obecności patologicznych zmian wymagających diagnozy i leczenia.

Po operacji usunięcia zaćmy, podczas której naturalna soczewka zostaje zastąpiona soczewką wewnątrzgałkową, efekt halo także może się pojawić. Pooperacyjny efekt halo najczęściej jest spowodowany przez interakcję światła z krawędziami nowo wszczepionej soczewki, różnicę w refrakcji czy drobne niedoskonałości powierzchni implantu. W większości przypadków efekt ten jest przejściowy i ulega stopniowemu zmniejszeniu wraz z adaptacją pacjenta do nowej soczewki i procesem gojenia.

Czy można zredukować ryzyko efektu halo? Profilaktyka dla pacjentów

Redukcja ryzyka wystąpienia efektu halo wymaga świadomego i kompleksowego podejścia, które łączy profilaktykę, odpowiednią opiekę okulistyczną oraz właściwy styl życia. Przede wszystkim kluczowe jest regularne kontrolowanie wzroku, szczególnie u osób należących do grup ryzyka, takich jak pacjenci z zaćmą, osoby po zabiegach laserowej korekcji wzroku, osoby noszące soczewki kontaktowe czy cierpiące na wady refrakcji. Systematyczne wizyty u okulisty pozwalają na wczesne wykrycie początkowych zmian, które mogą prowadzić do zaburzeń widzenia, w tym efektu halo.

Ważne jest także prawidłowe dobranie korekcji wzroku. Nieodpowiednio dobrane okulary lub soczewki kontaktowe mogą powodować rozpraszanie światła, a tym samym sprzyjać pojawieniu się efektu halo. Pacjenci powinni korzystać z usług doświadczonych specjalistów i wybierać soczewki o wysokiej jakości optycznej, zwłaszcza jeśli zależy im na minimalizacji niepożądanych efektów wizualnych. Po zabiegach chirurgicznych, takich jak operacja zaćmy, istotnym elementem jest dobór soczewek wewnątrzgałkowych – nowoczesne soczewki premium, multifokalne czy toryczne znacznie redukują ryzyko halo, poprawiając komfort widzenia.

Ponadto warunkiem efektywnej profilaktyki jest unikanie czynników, które mogą uszkadzać narząd wzroku lub pogarszać jego funkcję. Do takich czynników należą długotrwałe ekspozycje na intensywne światło, zwłaszcza niechronione promieniowanie UV, urazy oczu, przewlekłe stany zapalne, a także palenie tytoniu i niewłaściwa dieta uboga w antyoksydanty i składniki odżywcze ważne dla zdrowia oczu, takie jak witaminy A, C, E czy kwasy tłuszczowe omega-3.

Dodatkowo, po operacjach okulistycznych zaleca się ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich, regularne stosowanie przepisanych kropli i unikanie forsownej aktywności fizycznej, która mogłaby zaburzyć proces regeneracji oka. Edukacja pacjentów na temat objawów mogących wskazywać na efekt halo oraz konieczności szybkiego reagowania na niespodziewane zmiany w widzeniu jest również ważnym elementem zapobiegania powikłaniom.

Ostatecznie profilaktyka efektu halo to wieloaspektowe działanie, które łączy medyczną prewencję, właściwą opiekę po zabiegach oraz zdrowy styl życia. Dzięki temu pacjenci zwiększają szansę na utrzymanie dobrego, komfortowego widzenia, minimalizując jednocześnie ryzyko nieprzyjemnych, a czasem utrudniających funkcjonowanie efektów wizualnych. Systematyczna kontrola i świadome dbanie o wzrok pozostają najlepszą strategią ochrony przed efektem halo i innymi zaburzeniami widzenia.