Czym jest badanie OCT?

Badanie OCT to zaawansowana technika obrazowania medycznego, która stanowi innowacyjne narzędzie w diagnozowaniu, monitorowaniu i leczeniu różnych chorób oka. Zapewnia dokładny obraz stanowiący podstawę trafnej diagnozy, dzięki czemu możliwe jest szybkie opracowanie ukierunkowanego postępowania terapeutycznego oraz zatrzymanie dalszego rozwoju schorzenia.

Badanie OCT – charakterystyka

OCT jest nieinwazyjnym, bezbolesnym i w pełni bezpiecznym badaniem okulistycznym, które umożliwia uzyskanie szczegółowych obrazów struktur oka. Wykorzystuje ono zasadę interferometrii optycznej do tworzenia przekrojowych obrazów tkanek oka. Co ważne, nie odnotowuje się żadnych skutków ubocznych i powikłań związanych z badaniem optycznej tomografii koherentnej, oprócz możliwej suchości lub zmęczenia oczu. Jeśli podczas procedury zastosowane zostaną krople rozszerzające źrenicę, oczy pacjenta przez kilka godzin po badaniu mogą być wrażliwe na światło.

OCT, dzięki licznym zaletom i wysokiej rozdzielczości, jest szeroko stosowane do oceny zmian patologicznych, wszelkich anomalii oraz porównywania ich postępu w czasie, stanowiąc niezastąpioną metodę w diagnostyce okulistycznej.

OCT – przebieg badania

Badanie OCT rozpoczyna się od przygotowania pacjenta i zalecenia zdjęcia okularów lub soczewek kontaktowych. Po zaaplikowaniu specjalnych kropel do oczu w celu rozszerzenia źrenicy pacjent jest proszony o przyjęcie odpowiedniej pozycji przed urządzeniem do badania okulistycznego – oparcie czoła na podpórce zapewniającej stabilność głowy i minimalizującej ryzyko poruszenia się. Następnie specjalista przechodzi do skanowania za pomocą tomografu OCT – wiązka światła przechodzi przez różne warstwy oka, a następnie jest odbierana przez detektor. Pacjent skupia wzrok na jednym punkcie i na chwilę zaprzestaje mrugania, podczas gdy urządzenie wykonuje serię skanów, przechodząc przez różne warstwy oka. Generowany obraz przedstawia przekroje struktur oka, ukazując jego najważniejsze elementy – siatkówkę, plamkę żółtą, warstwy rogówki, nerw wzrokowy i inne. Całe badanie okulistyczne trwa tylko kilka minut.

Obrazy z badania okulistycznego są generowane niemal od razu. Po przeprowadzeniu badania okulista analizuje wynik i ocenia strukturę i grubość tkanek oraz potwierdza lub wyklucza obecność ewentualnych uszkodzeń lub zmian patologicznych charakterystycznych dla poszczególnych schorzeń oka. Po dokonaniu interpretacji lekarz stawia diagnozę i opracowuje plan dalszego postępowania lub zleca wykonanie dalszych badań, ewentualnie wskazuje na konieczność monitorowania zmian i wykonanie kolejnego obrazu za jakiś czas. Obrazy OCT zazwyczaj są porównywane w czasie, w celu oceny postępowania choroby oraz monitorowania skuteczności wdrożonego leczenia.

Badanie OCT – wskazania

OCT to nieocenione narzędzie stosowane w diagnostyce i monitorowaniu chorób oka. Specjaliści często kierują pacjentów na to badanie w przypadku długo utrzymującego się bólu oka (aby określić jego przyczynę), problemów z ostrym widzeniem lub kłopotami z odróżnianiem kolorów, a także, gdy występuje podejrzenie określonych chorób oka u pacjenta. Szybka diagnoza i wdrożenie postępowania terapeutycznego pozwala bowiem uniknąć wielu powikłań oraz rozwoju choroby. Zalecenia, co do zasadności wykonania są uzależnione od indywidualnych cech pacjenta. Główne wskazania do przeprowadzenia tego badania okulistycznego to:

• jaskra – ocena struktury nerwu wzrokowego i warstwy włókien nerwowych oraz wykrycie ewentualnych uszkodzeń; pomoc w diagnozowaniu i monitorowaniu przebiegu jaskry,
• zwyrodnienie plamki żółtej – ocena zmian w plamce żółtej (takie jak otwór, obrzęk) diagnozowanie zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem (AMD) oraz monitorowanie choroby,
• retinopatia cukrzycowa – ocena grubości i stanu naczyń krwionośnych w oku u osób z cukrzycą; wykrycie obecności obrzęków, wysięków, blizn i zmian patologicznych charakterystycznych dla retinopatii cukrzycowej,
• choroby rogówki – analiza grubości i struktury warstw rogówki,
• choroby naczyniowe siatkówki – ocena zmian związanych z chorobami naczyń krwionośnych siatkówki, takimi jak naczyniopochodne obrzęki siatkówki, zakrzepica naczyniowa czy retinopatia nadciśnieniowa,
• nowotwory w naczyniówce i siatkówce,
• ocena przedoperacyjna i pooperacyjna – dokładna i szczegółowa ocena struktur oka przed operacją; monitorowanie pooperacyjnych procesów gojenia oraz skuteczności leczenia.

Specjalista może także zalecić wykonanie procedury w przypadku pacjentów, u których występuje zwiększone ryzyko wystąpienia chorób oczu, na przykład ze względu na wiek, predyspozycje genetyczne czy różne schorzenia. Badanie nie będzie jednak wskazane u osób z zaćmą, ponieważ zmętnienie istotnie utrudnia uzyskanie dokładnych obrazów. Przed badaniem OCT konieczne jest zatem uprzednie usunięcie zaćmy.

Badanie OCT – korzyści terapeutyczne

Badanie OCT jest niezwykle dokładne i zapewnia wiele korzyści zdrowotnych, dlatego stanowi popularne narzędzie stosowane w diagnostyce wielu chorób, do których zalicza się:

• wczesne wykrywanie zmian charakterystycznych dla różnych chorób oczu (zwyrodnienia plamki żółtej, retinopatia cukrzycowa, jaskra) – badanie pozwala na dostrzeżenie zmian jeszcze przed wystąpieniem objawów, a szybko postawiona diagnoza zwiększa prawdopodobieństwo podjęcia skutecznego leczenia oraz pozwala na uniknięcie poważnych powikłań,
• dokładne obrazowanie struktur oka – OCT zapewnia wysoką rozdzielczość obrazu i dokładne obrazowanie różnych struktur oka, umożliwiając wykrycie nawet trudno zauważalnych anomalii,
• monitorowanie rozwoju choroby – ze względu na fakt, iż badanie OCT jest nieinwazyjne i całkowicie bezpieczne, może być wykonywane wielokrotnie w celu porównywania obrazów z różnych wizyt i oceny zmian oraz postępu choroby w czasie. Pozwala to na podjęcie trafnych decyzji dotyczących dalszego postępowania,
• monitorowanie leczenia – obrazy OCT pozwalają na ocenę zmian strukturalnych w oku i identyfikację ewentualnych postępów lub ich braku w odpowiedzi na terapię farmakologiczną lub po przebytej operacji