Laserowe usuwanie zaćmy. Na czym polega usunięcie zaćmy laserem?

Rozwój technik mikrochirurgicznych w leczeniu zaćmy nie tylko zmniejsza rany pooperacyjne, które szybciej się goją, ale przede wszystkim redukuje ryzyko wystąpienia powikłań. Choć najpopularniejsza i najczęściej wykonywana jest fakoemulsyfikacja, to możliwe jest również laserowe usuwanie zaćmy, dzięki zastosowaniu lasera femtosekundowego.

Usunięcie zaćmy kiedyś i dzisiaj

Za przyczynę zaćmy pierwotnie uważano trudno wytłumaczalny proces spływania do oka płynu mózgowego, który doprowadza do ślepoty. Choć obecnie nie można jednoznacznie wskazać źródła rozwoju choroby, to wiąże się ją m.in. ze zmianami degeneracyjnymi, postępującymi wraz z wiekiem, cukrzycą I i II typu, a także konsekwencjami chorób ogólnoustrojowych lub samej gałki ocznej.

Jeszcze do połowy XVIII w. katarakta leczona była poprzez zepchnięcie zmętniałej soczewki w głąb ciała szklistego, co wiązało się z dużym odsetkiem powikłań pozabiegowych. Od 1747 r. zaczęto zaćmę wydobywać na zewnątrz. Niestety po zabiegach tego typu pacjenci borykali się z dużą wadą wzroku, wymagającą stałego korzystania z okularów korekcyjnych.

Dzięki obecnie stosowanym technologiom fakoemulsyfikacji i laserowego usuwania zaćmy – rany po nacięciu rogówki szybciej się goją, a powikłania występują niezwykle rzadko, bo w zaledwie u 1 – 2 proc. pacjentów. To sprawia, że chorzy nie odwlekają decyzji o podjęciu leczenia zaćmy.

Przeczytaj więcej na temat zaćmy:

Leczenie zaćmy
Jak zmieniało się leczenie zaćmy
Jak powstaje zaćma
Czynniki ryzyka i powstawanie zaćmy
Na czym polega operacyjne leczenie zaćmy
Dlaczego warto pojechać do Czech na operację zaćmy
Operacja zaćmy w Czechach
Operacja zaćmy
Diagnozowanie zaćmy
Objawy zaćmy
Widzenie po operacji zaćmy
Leczenie zaćmy ziołami
Jak się przygotować do operacji zaćmy
Laserowe usuwanie zaćmy
Jak widzi człowiek z zaćmą
Zaćma a jaskra

Na czym polega zabieg laserowego usuwania zaćmy?

Zabieg laserowego usuwania zaćmy wykonywany jest w pozycji siedzącej z twarzą usytuowaną przed mikroskopem wyposażonym w urządzenie do emisji wiązki laserowej. Po nałożeniu soczewki stabilizującej lekarz wykonuje nacięcie twardówkowo-rogówkowe o szerokości nieprzekraczającej 1,5 mm. Dzięki temu nie ma potrzeby szycia powstałych ran, czas trwania zabiegu skraca się do zaledwie 15 – 20 minut, a gojenie trwa przez około sześć tygodni.

Laser femtosekundowy wykorzystywany w leczeniu katarakty skupia wiązkę światła na chroniącej oczy tytanowej płytce urządzenia. Emitowane fale oddzielają soczewkę od pozostałych tkanek i rozbijają ją, a fragmenty zostają odessane na zewnątrz.

W przypadku zmętnienia torebki tylnej (zaćma wtórna), w wyniku powikłań po usunięciu katarakty metodą fakoemulsyfikacji, wykonywana jest kapsulotomia tylna. Polega ona na wykonaniu otworu w tylnej torebce soczewki. Choć można przeprowadzić zabieg przy użyciu metod chirurgicznych, bezpieczniejsze jest zastosowanie lasera Nd-YAG (neodymowo-yagowego). Bez względu na typ wybranego lasera, leczenie katarakty przebiega w trybie ambulatoryjnym przy zastosowaniu znieczulenia miejscowego. Dzięki temu pacjent już po czterech godzinach może opuścić klinikę okulistyczną.

Laserowe usuwanie zaćmy może w nielicznych przypadkach wywołać przemijający wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz odwarstwienie siatkówki. Skutki uboczne występują jednak w zaledwie 1 – 2 proc. przypadków i związane są ze stadium zaawansowania katarakty w momencie podjęcia leczenia. Im później zostanie postawiona diagnoza, tym większe ryzyko powikłań.

Laserowe usuwanie zaćmy a fakoemulsyfikacja

Fakoemulsyfikacja jest najczęściej stosowaną metodą leczenia katarakty. W celu usunięcia zmętniałej soczewki wykorzystuje się urządzenie emitujące ultradźwięki, które ją rozdrabniają, a fragmenty zostają odessane na zewnątrz. Nienaruszona pozostaje tylna torebka soczewki.

Do usunięcia zaćmy laserem zamiast instrumentów mikrochirurgicznych, wykorzystywany jest laser femtosekundowy (emitujący światło w cyklach trwających od kilku do kilkudziesięciu femtosekund – jednej biliardowej sekundy) lub laser Nd-YAG. Zabieg ten jest uznawany za bezpieczniejszy, łagodniejszy i bardziej precyzyjny niż fakoemulsyfikacja, ponieważ emituje niewielką ilość ciepła, co znacząco redukuje ryzyko oparzenia rogówki.

Obecnie coraz częściej łączy się obie metody podczas jednego zabiegu. Laser femtosekundowy pozwala wykonać precyzyjne nacięcia na rogówce i rozpocząć fragmentację jądra soczewki dotkniętej kataraktą. Pozwala też na bardzo dokładne wykonanie kapsuloreksji, czyli nacięcia w przedniej powierzchni torebki soczewki. Dzięki temu sama fakoemulsyfikacja trwa krócej, a co za tym idzie – mniejsze jest ryzyko uszkodzenia komórek śródnabłonka rogówki.

Źródła

1. B. Iwaszkiewicz – Bilikiewicz, Zaćma (cataracta), „Geriatria” 2008, nr 2, s. 252–254.
2. M. Gorczyca-Bojko, H. Grajek, Lasery w okulistyce, „Lekarz wojskowy” 2015, t. 93, s. 107–113.
3. E. Kostuś, M. Misiuk-Hojło, M. Turska, Lasery neodymowe w chirurgii okulistycznej – przegląd, „Acta Bio-Optica et Informatica Medica” 2004, vol. 10, s. 137–144.
4. D. Szumny, P. Krzyżanowska-Berkowska, Co farmaceuta powinien wiedzieć o zaćmie?, „Farmacja Polska” 2010, nr 66 (1), s. 48–54.
5. A. Michalski, Ocena wybranych parametrów narządu wzroku i jakości życia u pacjentów po operacji zaćmy – rozprawa doktorska, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2013.
6. M. Ozimek, D. Nowakowska, B. Gajda, E. Cisek, A. Wykrota, T. Chorągiewicz, K. Nowomiejska, R. Rejdak, Zastosowanie technik miniinwazyjnych w chirurgii zaćmy i witrektomii, „Ophtha Therapy” 2016, vol. 3, nr 2 (10), s. 116–123.
7. A. A. Al-Saleh, Is Femto cataract surgery here to stay?, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4398800/, dostęp: 3.11.2021 r.